Prawa autorskie - zasady pod lupą.

Prawa autorskie w Internecie- sprawdź co wolno w sieci.

Przyzwyczailiśmy się, że Internet jest bezkresnym oceanem informacji, często zapominając o tym, że jeżeli coś zostało w nim udostępnione, nie oznacza, że jest bezpłatne. Każda fotografia, tekst, muzyka, film czy mem jest wynikiem czyjejś pracy i chronią go prawa autorskie.

Wykorzystując te zasoby, należy o tym pamiętać.

Pisząc teksty na bloga, posty do mediów społecznościowych czy tworząc rozmaite opracowania, często korzystamy z różnych źródeł wiedzy, także tej dostępnej w sieci internetowej. Nierzadko wykorzystujemy zdjęcia, filmy, podkłady muzyczne, cytujemy treści… Ale czy zastanawiamy się nad poprawnością ich wykorzystania? Czy pamiętamy, że prawo autorskie w internecie również obowiązuje?

Prawa autorskie – dlaczego warto znać przepisy

Odpowiedź jest prosta – chroń swoją własność i szanuj własność innych! Z jednej strony: nikt nie lubi być okradany, a z drugiej strony, łatka „oszust” to także nie najbardziej pożądany epitet przyklejony do naszego nazwiska. Co gorsza, za łamanie praw autorskich grożą dotkliwe sankcję, począwszy od finansowych – nawet do kary pozbawienia wolności. Warto sobie uświadomić, że regulacje prawne o prawie autorskim są takie same dla utworów wykorzystywanych w mediach tradycyjnych jak i w Internecie. Dlatego z całą pewnością opłaca się poświęcić trochę czasu by zaznajomić się z przepisami.

Zasady korzystania, z niebędących naszą własnością utworów, są uregulowane ustawą z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. 1994 nr 24 poz. 83), zwaną prawem autorskim właśnie.

Chroni ona utwory czyli „każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia”. Nie ważne, czy wykorzystujecie muzykę, zdjęcia czy cudzy tekst, ważne jest żebyście pamiętali o zasadach jego wykorzystania. Warto dodać, iż chroniony prawem autorskim utwór jest również ten niedokończony! 

Tekst ustawy znajdziecie tutaj.
copyright-prawa autorskie

Definicji ciąg dalszy… prawo osobiste i prawo majątkowe

Na prawa autorskie składają się prawa osobiste i majątkowe. Prawa osobiste, to te, które łączą dzieło z nazwiskiem, pseudonimem jego twórcy lub chronią zachowanie prawa do anonimowości, regulując także zachowanie formy dzieła i terminu jego publikacji. Praw osobistych nie można się zrzec ani ich przekazać i co równie istotne – prawa te nie wygasają.

Prawa majątkowe wskazują na połączenie autora z aspektem finansowym. Określają na jakich zasadach autor utworu może go przekazywać innym osobom. Co ciekawe, prawa majątkowe wygasają po upływie 70 lat od śmierci twórcy.

Prawa majątkowe można przenieść na rozmaite pola eksploatacji, m.in.:

– utrwalanie i zwielokrotnianie utworu,

– obrót oryginałem bądź powielonymi egzemplarzami,

– rozpowszechnianie utworu (np. wykonywanie czy udostępnianie publicznie).

Jak poprawnie przytaczać treści. Czyli co to jest prawo cytatu

Często wykorzystywanym prawem, szczególnie w Internecie, jest prawo cytatu. Jest ono możliwe bez konieczności finansowania autora wyłącznie
w przypadkach, gdy użycie cytowanego fragmentu, jest uzasadnione w danej sytuacji (np. na cele edukacyjne, analizy itp.). Fragmenty cytowane muszą być od reszty utworu wyraźnie oddzielone, a autor oryginału musi być jasno wskazany.

Jak nie łamać prawa autorskiego? Zanim użyjesz – sprawdź licencję

Zanim użyjesz danego utworu, upewnij się na jakich zasadach i w jakim zakresie możesz go wykorzystać. Warto poszukać tych informacji w licencji,
a jeżeli jej odszukanie na stronie źródłowej  jest niemożliwe, skontaktuj się z właścicielem utworu.

Licencja to swoista umowa, w której zawarte zostały regulacje związane ze sposobem i zakresem wykorzystania utworu. Może to banał, ale licencje są różne…i niezwykle ciężko uogólniać ich zapisy. Dlatego pokażemy Wam na co zwrócić szczególną uwagę, gdy będziecie je wertować – do czego z całym przekonaniem zachęcamy!

Licencje dzielimy na płatne i bezpłatne. Warto pamiętać, że opłata nie zawsze wiąże się z przeniesieniem całościowych praw autorskich!
W licencjach płatnych opisany jest możliwy zakres wykorzystania utworu. Np. przy wykorzystywanych zdjęć do wydruku – określona jest maksymalna wielkość nakładu, a przy reklamie internetowej może być z góry określona liczba wyświetleń zdjęcia zamieszczonego w banerze. Nierzadko możemy wykupić rozszerzony zakres licencji, który zwiększa obszar praw w stosunku do utworu, na wybranym polu eksploatacji.

Przy korzystaniu z licencji bezpłatnych utworów musimy zwrócić szczególną uwagę w jakich sytuacjach tak naprawdę są one darmowe. Dlatego bezpłatne licencje dzielimy na:

  • Creative Commons BY (CC BY) – możemy dowolnie używać utworów (kopiować, modyfikować itp.) z tym, że musimy podać autora wykorzystanego dzieła.
  • Creative Commons Zero (CC0) – możemy kopiować, modyfikować, rozpowszechniać i wykorzystywać zdjęcia za darmo, również w celach komercyjnych, bez podawania autora.

Licencje dzielą się również na te wyłączne i niewyłączne.Ten zapis określa czy po wykupieniu danego utworu będziemy mogli, jako jedyni z niego korzystać. Co ciekawe licencje rozróżniają też ważność utworu w projekcie końcowym. Znaczy to, że niektóre z nich dopuszczają wykorzystanie utworu, wyłącznie gdy nie stanowi on kluczowego elementu w danej kreacji. Warto, również zwrócić uwagę na ograniczenia czasowe i terytorialne udzielanych licencji.

Dobre praktyki:

Istnieje szereg działań w internecie, które uchodzą na „sucho”, jednak często nie są w porządku. Warto stosować dobre praktyki związane z tematem korzystania z cudzych prac, zdjęć czy opisów.

  • Jeżeli  chcesz umieścić na swoim profilu w mediach społecznościowych zdjęcie należące do innego użytkownika, udostępnij je przy pomocy     przycisku (na Facebooku) lub poprzez aplikację Repost na Instagramie. Ściąganie zdjęcia i oznaczanie profilu autora (co jest częsta praktyką) sprawi, że autor nie zwiększy zasięgu swojego posta, a Twój post zyska sławę, ale dzięki czyjeś pracy.

Pamiętaj też – że zanim udostępnisz jakiś post w celach komercyjnych (czyli na firmowym fanpage) – warto zapytać właściciela o pozwolenie.

  • Szczególną ostrożność zachowaj udostępniając wizerunek dzieci, zarówno cudzych jak i swoich. Pamiętaj, że do udostępnienia wizerunku dziecka wymagana jest zgoda obojga opiekunów.
  • Jak sprawdzić czy Twój tekst nie został „pożyczony”? Skopiuj jego wybrany fragment, wklej go w wyszukiwarkę i zobacz, czy nie pojawia się w wynikach. Pamiętaj, że masz prawo chronić swoją własność.

Przeczytaj również nasz wpis: Skąd pobierać darmowe grafiki nie łamiąc przy tym prawa.

Avatar photo
Kinga Łannik

Współwłaścicielka agencji Mowo.Media, związana z branżą reklamową od 2012 roku. Absolwentka socjologii oraz polityki społecznej. Reklamy Facebook Ads nie mają przed nią tajemnic, a media społecznościowe to jej hobby.

Artykuły: 12

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *